نقشزن در استحکام بنیان خانواده

زن، مايه آرامش همسر خويش:

أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيامِ الرَّفَثُ إِلى‏ نِسائِكُمْ هُنَّ لِباسٌ لَكُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَ‏ .... بقره (2) 187

براى شما در شب روزه همبستر شدن با زنانتان حلال شد، آنها لباسند براى شما و شما لباسيد براى آنها (هر يك زينت ديگرى هستيد و پوشاننده عيوب و حافظ از گناه او).

«الرّفث» بمعنى دشنام و سخن زشت و عمل منجر برسوائى است، و در اينجا بمعنى جماع آمده. و مقاربت را «رفث» خوانده‏اند چون منجر بكشف سر ميشود و ممكن است خالى از افضاح و افضاء نباشد

خصوصیات لباس

1)      لباس از يك سو انسان را از سرما و گرما و خطر برخورد اشياء به بدن حفظ مى‏كند،

2)      و از سوى ديگر عيوب او را مى‏پوشاند،

3)      و از سوى سوم زينتى است براى تن آدمى، اين تشبيه كه در آيه فوق آمده اشاره به همه اين نكات است.

خصوصیات زن و شوهر

1)      دو همسر يكديگر را از انحرافات حفظ مى‏كنند،

2)      عيوب هم را مى‏پوشانند

3)      وسيله راحت و آرامش يكديگرند،

4)      و هر يك زينت ديگرى محسوب مى‏شود.

5)      اين تعبير نهايت ارتباط معنوى مرد و زن

6)      و نزديكى آنها را به يكديگر و

7)       نيز مساوات آنها را در اين زمينه كاملا روشن مى‏سازد، زيرا همان تعبير كه در باره مردان آمده در باره زنان هم آمده است بدون هيچ تغيير.[1]

8)      [رعايت ادب در قرآن و استعاره‏اى لطيف در باره زوجين‏]هر يك از زن و شوهر طرف ديگر خود را از رفتن به دنبال فسق و فجور و اشاعه دادن آن در بين افراد نوع جلوگيرى مى‏كند، پس در حقيقت مرد لباس و ساتر زن است، و زن ساتر مرد است.

9)      و اين خود استعاره‏اى است لطيف كه با انضمامش به جمله:" أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيامِ الرَّفَثُ إِلى‏ نِسائِكُمْ ..."، لطافت بيشترى به خود مى‏گيرد، چون انسان با جامه عورت خود را از ديگران مى‏پوشاند، و اما خود جامه از نظر ديگران پوشيده نيست، همسر نيز همين طور است، يعنى هر يك ديگرى را از رفث به غير مى‏پوشاند، ولى رفث خودش به او ديگر پوشيده نيست، چون لباسى است متصل به خودش، و چسبيده به بدنش.[2]

10)  * لباس بايد در طرح و رنگ و جنس مناسب انسان باشد، همسر نيز بايد كفو انسان و متناسب با فكر و فرهنگ و شخصيّت انسان باشد.

11)  * لباس انسان را از سرما و گرما حفظ مى‏كند، وجود همسر نيز كانون خانواده را گرم و زندگى را از سردى مى‏رهاند.

12)  دورى از لباس، مايه‏ى رسوايى است، دورى از ازدواج و همسر نيز گاهى سبب انحراف و رسوايى انسان مى‏گردد.

13)  * در هواى سرد لباس ضخيم و در هواى گرم لباس نازك استفاده مى‏شود، هر يك از دو همسر نيز بايد اخلاق و رفتار خود را متناسب با نياز روحى طرف مقابل تنظيم كند؛ اگر مرد عصبانى است، زن با لطافت با او برخورد كند و اگر زن خسته است، مرد با او مدارا كند.

14)  * انسان بايد لباس خود را از آلودگى حفظ كند، هر يك از دو همسر نيز بايد ديگرى را از آلوده شدن به گناه حفظ نمايد

15)  نياز زن و مرد به يكديگر، دو طرفه است و هريك براى پوشش نيازهاى طبيعى خود به ديگرى نيازمند است. «هُنَّ لِباسٌ لَكُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ»[3]

روم (30) 21

وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَيْها وَ جَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ في‏ ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ

و از نشانه‏هاى او اين است كه براى شما از جنس خودتان (نه از فرشتگان و نه از اجنّه و غير آنها) همسرانى آفريد كه در كنار آنها آرامش يابيد، و ميان شما (شوى و زن يا افراد نوع انسانى) علاقه دوستى و مهر باطنى نهاد، همانا در اين امر نشانه‏هايى است (از توحيد و قدرت و حكمت خدا) براى گروهى كه مى‏انديشند.

بخش ديگرى از آيات انفسى را كه در مرحله بعد از آفرينش انسان قرار دارد مطرح كرده مى‏فرمايد:" ديگر از نشانه‏هاى خدا اين است كه از جنس خودتان همسرانى براى شما آفريد تا در كنار آنها آرامش بيابيد" (وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَيْها).

و از آنجا كه ادامه اين پيوند در ميان همسران خصوصا، و در ميان همه انسانها عموما، نياز به يك جاذبه و كشش قلبى و روحانى دارد به دنبال آن اضافه مى‏كند:" و در ميان شما مودت و رحمت آفريد" (وَ جَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً).

و در پايان آيه براى تاكيد بيشتر مى‏فرمايد:" در اين امور نشانه‏هايى است براى افرادى كه تفكر مى‏كنند" (إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ‏).

هدف ازدواج سكونت و آرامش[4]

جالب اينكه قرآن در اين آيه هدف ازدواج را سكونت و آرامش قرار داده است، و با تعبير پر معنى" لتسكنوا" مسائل بسيارى را بيان كرده و نظير اين تعبير در آيه 189 سوره اعراف نيز آمده است.

دو جنس مكمل يكديگر و استحکام

اين آرامش از اينجا ناشى مى‏شود كه اين دو جنس مكمل يكديگر و مايه شكوفايى و نشاط و پرورش يكديگر مى‏باشند بطورى كه هر يك بدون ديگرى ناقص است، و طبيعى است كه ميان يك موجود و مكمل وجود او چنين جاذبه نيرومندى وجود داشته باشد.

به هر حال اين آرامش و سكونت هم از نظر جسمى است،

 و هم از نظر روحى

هم از جنبه فردى

و هم اجتماعى.

بيماريهايى كه به خاطر ترك ازدواج براى جسم انسان پيش مى‏آيد قابل انكار نيست.

همچنين عدم تعادل روحى

 و ناآراميهاى روانى كه افراد مجرد با آن دست به گريبانند كم و بيش بر همه روشن است.

از نظر اجتماعى افراد مجرد كمتر احساس مسئوليت مى‏كنند

" ملاط" و" چسب" مصالح ساختمانى جامعه انسانى

و اما مساله" مودت" و" رحمت" در حقيقت" ملاط" و" چسب" مصالح ساختمانى جامعه انسانى است، چرا كه جامعه از فرد فرد انسانها تشكيل شده همچون ساختمان عظيم و پرشكوهى كه از آجرها و قطعات سنگها تشكيل مى‏گردد.

فرق ميان" مودت" و" رحمت" ممكن است از جهات مختلفى باشد:

1)      " مودت" انگيزه ارتباط در آغاز كار است،

2)       اما در پايان كه يكى از دو همسر ممكن است ضعيف و ناتوان گردد و قادر بر خدمتى نباشد" رحمت" جاى‏ آن را مى‏گيرد.

3)       " مودت" در مورد بزرگترها است كه مى‏توانند نسبت بهم خدمت كنند

4)       اما كودكان و فرزندان كوچك در سايه" رحمت" پرورش مى‏يابند.

5)       " مودت" غالبا جنبه متقابل دارد، اما رحمت يك جانبه و ايثارگرانه است، زيرا براى بقاء يك جامعه گاه خدمات متقابل لازم است كه سرچشمه آن مودت است و گاه خدمات بلاعوض كه نياز به ايثار و" رحمت" دارد.

6)       البته آيه مودت و رحمت را ميان دو همسر بيان مى‏كند ولى اين احتمال نيز وجود دارد كه تعبير" بينكم" اشاره به همه انسانها باشد، كه دو همسر يكى از مصاديق بارز آن محسوب مى‏شوند، زيرا نه تنها زندگى خانوادگى كه زندگى در كل جامعه انسانى بدون اين دو اصل يعنى" مودت" و" رحمت" امكان‏پذير نيست، و از ميان رفتن اين دو پيوند، و حتى ضعف و كمبود آن، مايه هزاران بدبختى و ناراحتى و اضطراب اجتماعى است.[5]

روایت:

در منهج- مروى است كه شخصى خدمت حضرت رسالت صلّى اللّه عليه و آله آمد عرض كرد: يا رسول اللّه مرا از كارى تعجب مى‏آيد و آن اينست كه مردى و زنى هرگز يكديگر را نديده باشند، چون ميان ايشان مناكحه واقع شود و يك روز با هم صحبت كنند، بحيثيتى مودت ميان آنها پيدا شود كه از آن عظيمتر نباشد؟ حضرت فرمود: اين از جانب حق تعالى است حيث قال: «وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً» [6]

1- قرار دادن زوج از جنس انسانى. 2- سكونت و آرامش كه نتيجه جنسيت است. 3- ايجاد مودت و دوستى ما بين دو نفر اجنبى به سبب زوجيت. 4- احداث رحمتى ما بين آن دو كه نسبت به هم منظور دارند، چه بسا ما بين دو رحم و خويش چنين تراحمى موجود نباشد.[7]