مضاعف بودن گناه و ثواب شخصیتهای کشوری و لشکری

[سوره الأحزاب (33): آيات 28 تا 31]

يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْواجِكَ إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ الْحَياةَ الدُّنْيا وَ زِينَتَها فَتَعالَيْنَ أُمَتِّعْكُنَّ وَ أُسَرِّحْكُنَّ سَراحاً جَمِيلاً (28) وَ إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ فَإِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْمُحْسِناتِ مِنْكُنَّ أَجْراً عَظِيماً (29) يا نِساءَ النَّبِيِّ مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَيْنِ وَ كانَ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيراً (30) وَ مَنْ يَقْنُتْ مِنْكُنَّ لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تَعْمَلْ صالِحاً نُؤْتِها أَجْرَها مَرَّتَيْنِ وَ أَعْتَدْنا لَها رِزْقاً كَرِيماً (31)

ترجمه:

28- اى پيامبر! به همسرانت بگو: اگر شما زندگى دنيا و زرق و برق آن را مى‏خواهيد بيائيد هديه‏اى به شما دهم و شما را به طرز نيكويى رها سازم! 29- و اگر شما خدا و پيامبرش و سراى آخرت را طالب هستيد خداوند براى نيكوكاران شما پاداش عظيم آماده ساخته است.

30- اى همسران پيامبر! هر كدام از شما گناه آشكار و فاحشى مرتكب شود عذاب او دو چندان خواهد بود، و اين براى خدا آسان است.

31- و هر كس از شما براى خدا و پيامبرش خضوع كند، و عمل صالح انجام دهد، پاداش او را دو چندان خواهيم ساخت، و روزى پر ارزشى براى او فراهم ساخته‏ايم.

چرا گناه‏ و ثواب افراد با شخصيت، مضاعف است؟

گر چه آيات فوق پيرامون همسران پيامبر ص سخن مى‏گويد كه اگر اطاعت خدا كنند پاداشى مضاعف دارند، و اگر گناه آشكارى مرتكب شوند كيفر مضاعف خواهند داشت، ولى از آنجا كه ملاك و معيار اصلى همان داشتن مقام و شخصيت و موقعيت اجتماعى است، اين حكم در باره افراد ديگر كه موقعيتى در جامعه دارند نيز صادق است.

افرادی که فقط متعلق به خويشتن نيستند

اين گونه افراد تنها متعلق به خويشتن نيستند، بلكه وجود آنها داراى دو بعد است، بعدى تعلق به خودشان دارد، و بعدى تعلق به جامعه، و برنامه زندگى آنها مى‏تواند جمعى را هدايت يا عده‏اى را گمراه كند،

اثر اعمال شخصیتها

 بنا بر اين اعمال‏ آنها دو اثر دارد، يك اثر فردى و ديگر اثر اجتماعى، و از اين لحاظ هر يك داراى پاداش و كيفرى است.

هفتاد گناه بخشوده قبل از یک گناه بخشوده

لذا در حديثى از امام صادق ع مى‏خوانيم كه فرمود:

يغفر للجاهل سبعون ذنبا قبل ان يغفر للعالم ذنب واحد!

" هفتاد گناه جاهل بخشوده مى‏شود پيش از آنكه يك گناه از عالم بخشوده شود"![1] از اين گذشته همواره رابطه نزديكى ميان سطح علم و معرفت با پاداش و كيفر است، همانگونه كه در بعضى از احاديث اسلامى مى‏خوانيم:

پاداش به اندازه عقل

ان الثواب على قدر العقل:

" پاداش به اندازه عقل و آگاهى انسان است"[2] و در حديث ديگرى از امام باقر ع آمده است‏

حساب و کتاب انسانها در قیامت به اندازه عقل

انما يداق اللَّه العباد فى الحساب يوم القيامة على قدر ما آتاهم من العقول فى الدنيا:

" خداوند در روز قيامت در حساب بندگان به اندازه عقلى كه به آنها در دنيا داده دقت و سختگيرى مى‏كند"[3] حتى در روايتى از امام صادق ع آمده است كه: توبه عالم در بعضى از مراحل پذيرفته نخواهد شد، سپس به اين آيه شريفه استناد، فرمود، إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالَةٍ:" توبه تنها براى كسانى است كه از روى جهل و نادانى كار بدى انجام مى‏دهند" (سوره نساء آيه 17) ( البته جهالت در این آیه یه معنای خاصی دارد . یعنی کسی که میداند گناه آتش است و عذاب دارد و باز انجام می دهد این نیز  جهالت است  پی کسی هم که میداند فعلش گناه است و باز گناه انجام میدهد توبه او پذیرفته می شود ) [4] و از اينجا روشن مى‏شود كه ممكن است مفهوم" مضاعف" يا" مرتين" در اينجا افزايش ثواب و عقاب باشد، گاه دو برابر و گاه بيشتر، درست همانند اعدادى كه جنبه" تكثير" دارد  

روايتى كه در بالا در باره تفاوت گناه عالم و جاهل تا هفتاد برابر ذكر كرديم گواه ديگرى بر اين مدعا است.

اصولا سلسله مراتب اشخاص و تفاوت آن بر اثر موقعيت اجتماعى و الگو و اسوه بودن نيز ايجاب مى‏كند كه پاداش و كيفر الهى نيز به همين نسبت باشد.

  حديثى از امام سجاد على بن الحسين ع  :

كسى به امام عرض كرد:

انكم اهل بيت مغفور لكم:

" شما خانواده‏اى هستيد كه خداوند شما را مشمول آمرزش خود قرار داده".

امام در غضب شد و فرمود:

نحن احرى ان يجرى فينا ما اجرى اللَّه فى ازواج النبى (ص) من ان نكون كما تقول، انا نرى لمحسننا ضعفين من الاجر و لمسيئنا ضعفين من العذاب، ثم قرء الايتين:

" ما سزاوارتريم كه آنچه را خدا در باره همسران پيامبر ص جارى كرده در مورد ما جارى شود، نه چنان كه تو مى‏گويى، ما براى نيكوكارانمان دو پاداش، و براى بدكارانمان دو كيفر و عذاب قائل هستيم، سپس دو آيه فوق را به عنوان شاهد تلاوت فرمود"[5]***[6]