سخن 52 حيوان و ذكر و تسبيح آنها در كلام امام حسين عليه السلام تسبیح حیوانات ذکر و کلام حیوانات
سخن 52 حيوان و ذكر و تسبيح آنها در كلام امام حسين عليه السلام
تسبیح حیوانات
ذکر و کلام حیوانات
كركس
باز
طاوس
درّاج
خارپشت
خروس
مرغ
شکاری
لاشخور
عقاب
شاهين
جغد
كلاغ
درنا
لك
لك
اردک
هدهد
قمرى
كبوتر
زاغ
طوطى
گنجشك
بلبل
كبك
بلدرچين
سوزنيق مرغ شكارى
فاخته
شقراق
دارکوب
چكاوك
صحرايی
شفتين
عشق
پرستو
چلچله
شتر
مرغ
زرافه
میش
بزغاله
شير
گاو
فيل
يوزپلنگ
شتر
اسب
گرگ
شغال
سگ
خرگوش
روباه
آهو
كرگدن
شتر
پلنگ
مار
عقرب
تسبيح و حمد عمومى موجودات جهان در تفسیر آیه 44 اسراء
قیاس استثنایی در آیه فلوق :
سخن 52 حيوان و ذكر و تسبيح
آنها در كلام امام حسين عليه
السلام
تسبیح حیوانات
ذکر و کلام حیوانات
در خرائج
روايت است كه از امام سوم عليه السّلام در خرد ساليش پرسيدند از آواز جانوران( چون
شرط امام اينست كه همه زبانها را بداند و همه ادیان را نیز بداند همانطور که امام
رضا علیه السلام در مجلس دانشمندان در ادیان مختلف با زبان و دین خودشان با آنها
احتجاج کردند ) تا برسد بآواز جانوران ( حیوانات هر کدام صدای مخصوصی دارند که با
آن صدای مخصوص ذکرهای زیر را میگویند) طبق روايت محمّد بن ابراهيم بن حارث تميمى
كه امام حسین علیه السلام فرموده :
1)كركس : يَا ابْنَ آدَمَ عِشْ مَا شِئْتَ
فَآخِرُهُ الْمَوْتُ - اى آدميزاده زندگی کن هر طور که خواهى ولی
پايانش مرگ است
2)باز : يَا عَالِمَ الْخَفِيَّاتِ وَ يَا
كَاشِفَ الْبَلِيَّاتِ - ای کسی که دانا به پنهانیها هستی و ای کسی که
مشکلات را حل میکنی
3)طاوس : مَوْلَايَ ظَلَمْتُ نَفْسِي
وَ اغْتَرَرْتُ بِزِينَتِي فَاغْفِرْ لِي -
ای مولای من بخودم
ستم كردم و به زیباییم باليدم پس مرا بيامرز
4) درّاج و خارپشت پرنده ای
شبیه کبک اما چاق تر که بالهایش خالهای صیاه و سفید دارد:
الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ
اسْتَوَى آیه 5 سوره طه - خداى رحمان بر تخت (مالكيت و حاكميت بر اجزاء عالم
هستى) قرار گرفته
5) خروس : مَنْ عَرَفَ اللَّهَ لَمْ
يَنْسَ ذِكْرَهُ هر كه خدا را شناخت ياد خدا را فراموش نمي كند
6) مرغ خانگى : يَا إِلَهَ الْحَقِّ أَنْتَ
الْحَقُّ وَ قَوْلُكَ الْحَقُّ يَا اللَّهُ يَا حَقُ - اى معبود بر حق توئى حق و گفتارت حق است اى خداى
بر حق
7) ْبَاشَقُ از پرندگان شکاری و کوچک : آمَنْتُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ
الْآخِرِ - ايمان دارم بخدا و روز جزا،
8) حداء یا شوحه لاشخور از پرنگان شکاری : تَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ
تُرْزَقْ - بر خدا توكل كن، روزى يابى.
9) عقاب : مَنْ أَطَاعَ اللَّهَ لَمْ
يَشْقَ - هر كه
فرمان خدا برد شقی و بدبخت نشود
10) شاهين از پرندگان شکاری شبیه عقاب
: سُبْحَانَ اللَّهِ حَقّاً حَقّاً - منزه است
خداوند از هر نقصی و حقّ است چه حقّى!
11) جغد : الْبُعْدُ مِنَ النَّاسِ أُنْسٌ - دورى از
مردم شر آسودگى است
12) كلاغ : يَا رَازِقُ ابْعَثِ الرِّزْقَ
الْحَلَالَ - اى روزى بخش از حلال
13)درنا پرندهايست بزرگ اندام كه داراى پاى بلند و گردن
دراز و بدون دم است و گاهى بر روى آب مىنشيند، نام اين پرنده در زبان فارسى (مرغ كلنگ)
است: اللَّهُمَّ احْفَظْنِي مِنْ
عَدُوِّي - بار خدايا از دشمنم نگهدار
14) لكلك : مَنْ تَخَلَّى عَنِ النَّاسِ نَجَا
مِنْ أَذَاهُمْ - هر كه از مردم بد و شر كنار است از
آزارشان رها است
15) اردک و مرغابى : غُفْرَانَكَ يَا اللَّهُ
- آمرزشت را میخواهم اى
خدا
16) هدهد : مَا أَشْقَى مَنْ عَصَى
اللَّهَ - چقدر بدبخت است كسى كه نافرمانى كند خدا را
17) قمرى : يَا عَالِمَ السِّرِّ وَ النَّجْوَى
يَا اللَّهُ - اى داناى
به اسرار و پنهانها، اى خدا!
18) كبوتر دشتى : أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ سِوَاكَ
يَا اللَّهُ - توئى خدا شايسته پرستشى جز تو نيست اى خدا
19) زاغ : سُبْحَانَ مَنْ لَا يَخْفَى عَلَيْهِ
خَافِيَةٌ منزّه است
كسى كه بر او چيزى مخفى نيست
20) طوطى : مَنْ ذَكَرَ رَبَّهُ غَفَرَ ذَنْبَهُ
- هر كه پروردگارش ياد
کند خداوند گناهش را بیامرزد
21) گنجشك : أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ مِمَّا
يُسْخِطُ اللَّهَ - طلب آمرزش خواهم از گناهان و آنچه مايه
خشم خدا است
22) بلبل : لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ
حَقّاً حَقّاً - معبودی جز او نیست معبودی که حق است
اما چه حقی
23)كبك : قَرُبَ الْحَقُّ قَرُبَ - نزديك است حق نزديك است
24) بلدرچين : يَا ابْنَ آدَمَ مَا
أَغْفَلَكَ عَنِ الْمَوْتِ - اى فرزند آدم!
چه چيز تو را از مرگ غافل كرده است.
25) سوزنيق مرغ شكارى: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ وَ آلُهُ خِيَرَةُ
اللَّهِ - معبودی جز
او نیست و و حضرت محمد و آل او صلوات الله علیهم اجمعین برگزیدگان الهی هستند (سوزنيق پرندهاى
زيبا كه حشرات بويژه مارها را مىخورد، هر پرنده شكارى به جز عقاب و كركس، صقر و
شاهين)
26) فاخته : يَا وَاحِدُ يَا أَحَدُ يَا
فَرْدُ يَا صَمَدُ - ای یگانه و ای یکتا ای بی نظیر ای بی نیاز مطلق ( فاخته پرنده ای
است خاکی رنگ شبیه کبوتر و کمی کوچک تر از آن که دور گردنش طوقی سیاه دارد)
27)شقراق و دارکوب : مَوْلَايَ أَعْتِقْنِي مِنَ
النَّارِ ای مولای
من از دوزخ آزادم كن (شقراق پرندهى كوچكى است به رنگ سبز و سرخ و سفيد.)
28) چكاوك : مَوْلَايَ تُبْ عَلَى كُلِّ مُذْنِبٍ
مِنَ الْمُذْنِبِينَ ای مولايم گناه همه گناهكاران مومن را بيامرز (
قنبره مرغ تاج به سر، پرنده كاكُل )
29) كبوتر صحرايی : إِنْ لَمْ تَغْفِرْ ذَنْبِي
شَقِيتُ اگر گناهم
را نيامرزى بدبختم ( ورشان گونهاى كبوتر زمينى به رنگ كدر كه بر روى دم آن سفيدى
باشد، )
30) شفتين مرغ عشق : لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ
الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ - قوتی
نیست جز به خدای بلند مرتبه و بزرگ
31) شتر مرغ : لَا مَعْبُودَ سِوَى اللَّهِ - معبودى جز خدا نيست
32)پرستو و چلچله : سوره حمد خواند و گويد: يَا
قَابِلَ تَوْبَةِ التَّوَّابِينَ يَا اللَّهُ لَكَ الْحَمْدُ - اى پذيراى توبه پشيمانان اى خدا سپاس از تو است
33)زرافه : لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ - معبودی جز او نیست و یگانه است او
34)میش : كَفَى بِالْمَوْتِ وَاعِظاً برای
موعظه مرگ کفایت میکند (حمل گوسفند، بره، ميش كه هشت ماهه يا نه ماهه باشد)
35)بزغاله : عَاجَلَنِيَ الْمَوْتُ ثَقُلَ
ذَنْبِي وَ ازْدَادَ مرگم را برسان تا گناهانم سنگین و زیاد
شد . (جدی بچه بُز در سال اوّل زندگى )
36)شير: أَمْرُ اللَّهِ مُهِمٌّ
مُهِمٌّ گويد:
فرمان خدا مهم است مهم
37)گاو نَر: مَهْلًا مَهْلًا يَا ابْنَ
آدَمَ أَنْتَ بَيْنَ يَدَيْ مَنْ يَرَى وَ لَا يُرَى وَ هُوَ اللَّهُ اى فرزند آدم!
صبر كن. تو در مقابل كسى هستى كه تو را مىبيند و ديده نمىشود و آن خداست
38) فيل : لَا يُغْنِي عَنِ الْمَوْتِ قُوَّةٌ
وَ لَا حِيلَةٌ - هيچ
نيرو و نيرنگ جلو مردن را نگيرد.
39)يوزپلنگ : يَا عَزِيزُ يَا جَبَّارُ يَا
مُتَكَبِّرُ يَا اللَّهُ -
ای عزيز یعنی بىمثل و نظير، غالب شكستناپذير، و بخشنده عزت است
و ای جبّار یعنی داراى شأنى عظيم، جبرانكننده هر شكست و ضرر، اصلاح گر حال موجودات
و صاحب اراده قاهره بر اشياء است و ای متكبّر یعنی مستحق تعظيم و صاحب كبرياء و بزرگى
باطنى و آشكار است)، ای خدا
(يوزپلنگ. از جانوران درنده كه پاى آن بلندتر از
پاى پلنگ است و بر روى پوست آن نقطههاى سياه وجود دارد اين حيوان بسيار مىخوابد.
)
40) شتر: سُبْحَانَ مُذِلِّ
الْجَبَّارِينَ سُبْحَانَهُ منزّه است خدايى كه خواركننده ستمكاران است. (شتر كه بر دو
گونه است با يك كوهان و يا دو كوهان ) می گوید منزه است خداوند ی که ذلیل کننده
جبارین است . منزه است او .
41) اسب : سُبْحَانَ رَبِّنَا
سُبْحَانَهُ - منزه
است پروردگار ما منزه است او
42) گرگ : مَا حَفِظَ اللَّهُ لَنْ
يَضِيعَ أَبَداً - آنچه
را خدا نگهدارد هرگز ضايع نشود
43)شغال : الْوَيْلُ الْوَيْلُ
لِلْمُذْنِبِ الْمُصِرِّ گويد:
واى واى بر گنهكاری که بر گناهش اصرار میکند
44)سگ : كَفَى بِالْمَعَاصِي ذُلًّا - برای ذلیل شدن
گناه کردن بس است ( گناه انسان را ذلیل میکند)
45) خرگوش : لَا تُهْلِكْنِي يَا اللَّهُ لَكَ
الْحَمْدُ گويد: نابودم مكن اى خدا از آن تو است
سپاس
46)روباه : الدُّنْيَا دَارُ غُرُورٍ - دنيا خانه فريب است
47)آهو : نَجِّنِي مِنَ الْأَذَى - رهايم كن از اذیت
و آزار
48)كرگدن : أَغِثْنِي وَ إِلَّا هَلَكْت ُيَا
مَوْلَايَ - بفريادرس و گر نه نابود شوم اى مولايم
49)شتر : حَسْبِيَ اللَّهُ وَ نِعْمَ
الْوَكِيلُ حَسْبِيَ اللَّهُ - خداوند مرا
کافی است ( در همه اموراتم) و خداوند خوب وکیلی است بس است مرا خداوند
50) پلنگ : سُبْحَانَ مَنْ تَعَزَّزَ
بِالْقُدْرَةِ - پاك و منزه است خدايى كه با قدرت، عزيز شده است.
51) مار : مَا أَشْقَى مَنْ عَصَاكَ يَا
رَحْمَانُ - چه
بدبخت است كسى كه نافرمانيت كند يا رحمان
52)عقرب :الشَّرُّ شَيْءٌ وَحْشٌ - بدى
چيز وحشتناكى است
ثُمَّ قَالَ ع مَا خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا وَ
لَهُ تَسْبِيحٌ يَحْمَدُ بِهِ رَبَّهُ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ وَ إِنْ مِنْ
شَيْءٍ إِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لكِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ سپس فرمود: خدا
چيزى نيافريده جز كه تسبيحى در سپاس خدايش دارد، سپس اين آيه را خواند «نيست چيزى
جز تسبيح گويد بسپاس او ولى شما نفهميد تسبيحش را، 44- اسرى»
تسبيح
و حمد عمومى موجودات جهان در تفسیر آیه 44 اسراء
شما را به خاطر شرك و كفرتان فورا مؤاخذه
نمىكند، بلكه به مقدار كافى مهلت مىدهد و درهاى توبه را به روى شما باز مىگذارد
تا اتمام حجت شود.
به تعبير ديگر شما اين توانايى را داريد
كه زمزمه تسبيح موجودات را از درون همه ذرات جهان بشنويد، و به خداوند يگانه قادر متعال
پى بريد، ولى كوتاهى مىكنيد، خداوند همه شما را به اين كوتاهى فورا مؤاخذه و مجازات
نمىكند، بلكه براى شما حد اكثر مجال و فرصت را در راه شناخت توحيد و ترك شرك مىدهد.
در آيات مختلف قرآن، سخن از تسبيح و حمد
موجودات عالم هستى در برابر خداوند بزرگ به ميان آمده كه شايد از همه صريحتر آيه مورد
بحث باشد كه بدون هيچگونه استثناء همه موجودات عالم هستى، زمين و آسمان، ستارگان و
كهكشانها، انسانها و حيوانات و برگهاى درختان و حتى دانههاى كوچك اتم را در اين تسبيح
و حمد عمومى شريك مىداند.
قرآن مىگويد: عالم هستى يكپارچه زمزمه و
غوغا است، هر موجودى به نوعى به حمد و ثناى حق مشغول است، و غلغلهاى خاموش در پهنه
عالم هستى طنين افكنده كه بى خبران توانايى
شنيدن آن را ندارند، اما انديشمندانى كه قلب و جانشان به نور ايمان زنده و روشن است،
اين صدا را از هر سو به خوبى به گوش و جان مىشنوند
قیاس استثنایی در آیه
فلوق :
صورت اين قياس چنين است، اگر چنانچه با خداى تعالى
خدايان ديگرى هم مىبود، هر آينه ملك و سلطنتش در معرض نزاع و هجوم قرار مىگرفت و
ليكن ملك آسمانها و زمين و هر چه كه در آنها است خداى را از بودن آلهه ديگر منزه مىدارد،
و شهادت مىدهد بر اينكه خداوند در ملك شريكى ندارد، و جز از خود او آغاز نشده، و جز
به سوى خود او منتهى نمىشود، و جز به ذات او متقوم نيست، و از در خضوع جز او را سجده
نمىكند، پس معلوم مىشود كه كسى جز او مالك نبوده و صلاحيت ملك را ندارد، پس رب ديگرى
غير او نيست.
ممكن هم هست كه اين دو آيه يعنى آيه" سُبْحانَهُ
وَ تَعالى عَمَّا يَقُولُونَ عُلُوًّا كَبِيراً" و آيه" تُسَبِّحُ
لَهُ السَّماواتُ ..." روى هم معناى استثناى در قياس مزبور را بدهند،
و تقدير اين باشد: اگر با او آلهه ديگرى مىبود حتما در مقام غلبه بر او و عزل او و
گرفتن ملك او بر مىآمدند، و ليكن خداى سبحان را هم ذات فياضش كه قوام هر چيز به او
است او را تنزيه نموده و ربوبيتش را جدا شدنى از او و قابل انتقال به غير او نمىداند
و هم ملك او كه همان آسمانها و زمين و موجودات در آنها است به ذات خود او را منزه
دانسته و تسبيحش مىگويند.
براى اينكه اين موجودات قائم به ذات خود نيستند،
و قوام ذاتشان به خداى سبحان است، به طورى كه اگر يك چشم به هم زدن ارتباطش با خدا
قطع شده و يا از او محجوب گردد فانى و معدوم مىشود، پس با او الهى ديگر نيست، و ملك
و ربوبيت او چيزى نيست كه ممكن باشد غير او در صدد برآيد كه از او بگيرد (دقت فرمائيد).
و به هر حال چه آن گونه باشد و چه اينگونه جمله:"
تُسَبِّحُ لَهُ السَّماواتُ السَّبْعُ وَ الْأَرْضُ وَ مَنْ فِيهِنَّ" براى اجزاى
عالم همين اجزايى كه مىبينم اثبات تسبيح مىكند، و مىفهماند كه تمامى آنچه در آسمانها
و زمين است خداى را از آنچه كه جاهلان برايش درست مىكنند و به او نسبت مىدهند منزه
مىدارند
انسان و درس عبرت از حیوان:
انسان باید از این ذکرها درس معرفت شناسی بگیرد و با توجه به مطالب مرتبط ذکرهای مختلف زندگی را بکار گیرد و همیشه ذاکر خداوند شود.
- بحار
الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار ج61 29 باب 1
عموم أحوال الحيوان و أصنافها
آسمان و
جهان-ترجمه كتاب السماء و العالم بحار ج8 22
الخرائج و
الجرائح ج1 248 الباب
الرابع في معجزات الحسين بن علي ع - قطب راوندى